Uit: Bouwen aan de Nieuwe Aarde, mei 2006

Boekbespreking

LEVEN IN CHRISTUS - RANIERO CANTALAMESSA

Anne Koole-Bart

We gaan in dit boek over de Brief aan de Romeinen op geestelijke bedevaart met Pater Raniero Cantalamessa, kapucijn. Na zijn hoogleraarschap werd hij in 1980 predikant van het pauselijk huis en presenteerde op de Italiaanse televisie een cultureel en godsdienstig programma.

De schrijver schetst diepgaand de grondlijnen van het Evangelie in de Romeinenbrief. Hij doet dat in de vorm van een routebeschrijving vanaf het vertrekpunt dood in zonde en ongerechtigheid naar het reisdoel leven in Christus, de titel van het boek. Het eerste gedeelte van de reis (1-9) is de verkondiging van het werk dat God heeft volbracht, het tweede gedeelte (10-13) handelt over het leven in navolging van Jezus Christus.

OECUMENE

Naast evangelisering van de gelovigen wil Cantalamessa met dit boek een bijdrage leveren aan de oecumene. Mede daarom put hij in zijn boek nadrukkelijk uit de grote tradities van de orthodoxe en de katholieke kerk, alsook uit de Reformatie. Ook wijst hij op de Gemeenschappelijke Verklaring van oktober 1998 van de Rooms-Katholieke Kerk en de Lutherse Federatie, over de rechtvaardiging door het geloof. De verlangde eenheid van de christenen maakt een oecumenische lezing van de Brief aan de Romeinen actueler en belangrijker dan ooit. Cantalamessa noemt de diepe geestelijke ervaring die zowel Augustinus als ook Luther en Wesley hadden toen ze de Romeinenbrief bestudeerden. Ze ontdekten dat - als er in de Romeinenbrief gesproken wordt van Gods gerechtigheid - het niet om een straffende, maar om een bevrijdende gerechtigheid gaat. Het gaat om vrijspraak van zonde en schuld. Hieruit blijkt Gods liefde en juist daarin is Hij trouw aan zichzelf.

AANGRIJPEND

Het eerste hoofdstuk van het boek neemt de klaroenstoot over van de aanhef van de Romeinenbrief. Wij zijn bemínde gelovigen. Paulus schrijft: 'God heeft u lief en riep u tot zijn heilige gemeente'! (Romeinen 1,7). Daar begint het mee: de liefde van God openbaart zich in het kruisoffer van Christus en gaat vooraf aan onze heiliging. Deze liefde vraagt om aanvaard te worden in het 'nu' van ons leven.

Het vierde hoofdstuk is een aangrijpende meditatie over het lijden van Christus en van God, terwijl het volgende hoofdstuk handelt over de verrijzenis, met daarbij aspecten uit de Oosterse en Westerse kerk die elkaar wederzijds aanvullen en verrijken. In de verrijzenis zijn wij herboren tot een leven van hoop. Om het geloof in onze tijd een nieuwe impuls te geven, zullen we die hoop moeten aanwakkeren, zodat ons geloof in staat zal zijn, als in het begin van het christendom, de wereld opnieuw te veroveren.

LIJDEN EN LOFPRIJZING

Cantalamessa gaat ook in op het menselijk / gelovig lijden. Een gedeelte van hoofdstuk 7 met als thema Hij heeft geleden in het lichaam is hieraan gewijd. Hij werkt dit verder uit en zegt dat lijden kan betekenen dat we bijzonder gevoelig gaan worden voor de werking van Gods reddende kracht die in Christus aan de mensheid is gegeven. Hij noemt lijden én lofprijzing twee middelen om ons los te maken van de zonde en de oude mens te vernietigen.

De hoofdstukken 7-9 handelen over de vrijmaking van zonde en wet, het ontvangen van de Heilige Geest en over het gebed. In hoofdstuk 10 wordt de christelijke navolging ingezet waarin het gaat om de vruchten van de Geest. Daarvan is de liefde de eerste vrucht en van hieruit ontplooit zich het christelijk leven dat geleefd wordt in zuiverheid van hart. Diverse aspecten daarvan komen in de hierop volgende hoofdstukken aan de orde.

DRINGENDE BOODSCHAP

Van de conclusie aan het slot van het boek geef ik globaal en enigszins vrij het volgende weer: In de Romeinenbrief neemt de grote apostel Paulus ons bij de hand. In het begin van de tocht waren we nog in de goddeloosheid ondergedompeld, ontdaan van Gods glorie en levend in zelfzucht. En hij leidt ons naar onze nieuwe levenswijze, waarin we niet langer voor onszelf leven, maar voor de Heer en voor zijn glorie. De dringende boodschap is dat we ons realiseren dat we de Heer toebehoren, want Hij gaf zijn leven voor ons en kocht ons vrij en heeft dus recht op ons. Maar nog meer dan dit recht spoort Gods Liefde ons aan het besluit te nemen om voortaan te leven voor Hem die voor ons is gestorven en opgewekt. Praktisch gezien betekent dit onze toewijding aan het Koninkrijk van God en aan zijn Kerk, waarmee onze Doop effectief wordt gemaakt. En hiermee breekt zich in onze wereld een nieuwe kracht baan.

GOUD TE VINDEN

Mijn indruk is dat behalve voor ieder persoonlijk, het boek ook is aan te bevelen voor een geleide groepsretraite met als doel geestelijke vernieuwing en verdieping, waarin hernieuwing van de doopbelofte een plaats zou kunnen krijgen.

Enkele slotopmerkingen:

- Het gedeelte uit de Romeinenbrief over de verhouding Israël en de volken valt buiten de opzet van het boek. Verder is de Notenlijst (pag. 248-250) niet volledig: de noten 105-132 ontbreken helaas.

- Deze eerste Nederlandse uitgave heeft nogal wat taal- en stijlfouten en een voorwoord dat een misverstand kan oproepen. De schrijver van het voorwoord zegt dat Luther zich aan de Romeinenbrief bezeerd heeft, terwijl Cantalamessa juist positief schrijft over Luthers ervaring met de Romeinenbrief. Luther heeft natuurlijk wel met de Romeinenbrief geworsteld.

- Dit boek is niet echt moeilijk, maar is wel omvangrijk en diepgravend en vraagt dus inzet van de lezer. Maar dan is het ook goud wat we vinden, want we worden teruggevoerd naar de bron van ons geloof.

- Suggestie: lezen, herlezen en het memoriseren van de kernteksten uit de Romeinenbrief maakt het aangebodene tot een eigen geestelijke bagage en persoonlijk bezit.

Raniero Cantalamessa, Leven in Christus. De spirituele boodschap van de Brief aan de Romeinen, Uitgeverij Stichting De Boog - Amsterdam (in samenwerking met het Willibrordushuis te Den Haag), ISBN 90.6257.050.X. Met kerkelijke goedkeuring. 255 pagina's, 16,75 euro.

Dit is document 0155 op website StuCom, te bereiken via www.kcv-net.nl/stucom